Czym jest przedawnienie karalności przestępstwa?
Przedawnienie karalności ma swoją podstawę w kodeksie karnym. Sprawia ono, że po upływie pewnego, określonego czasu od popełnienia przestępstwa, sprawca nie będzie ponosił za nie odpowiedzialności prawnej. Nie ma jednak jednakowej zasady stosowanej dla każdego z czynów zabronionych. Okres który musi upłynąć, aby karalność się przedawniła określony został w kodeksie karnym w artykule 101.
Kiedy następuje przedawnienie karalności?
W zależności od ciężaru popełnionego przestępstwa, czas potrzebny do przedawnienia będzie się różnie przedstawiał (art. 101 §1 kk), tj.:
- gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa, konieczne jest, żeby od popełnienia czynu upłynęło 30 lat,
- gdy czyn stanowi inną zbrodnię, okres ten wynosi 20 lat,
- gdy czyn stanowił występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat, można mówić o przedawnieniu karalności jeśli od czasu jego popełnienia upłynęło 15 lat,
- jeśli czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata, aby nastąpiło przedawnienie karalności upłynąć musi 10 lat,
- gdy chodzi o pozostałe występki od ich popełnienia musi upłynąć 5 lat.
Jak liczyć przedawnienie karalności przy przestępstwach ściganych z oskarżenia prywatnego?
W przypadku przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego, karalność przestępstwa ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, ale jednocześnie nie może upłynąć więcej niż 3 lata od popełnienia przestępstwa.
W kodeksie karnym niewiele jest przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego, jednak jeśli ktoś stał się ofiarą, ma maksymalnie 3 lata na złożenie wniosku o możliwości dokonania przestępstwa, a jedynie rok od momentu poznania osoby sprawcy przestępstwa – w przeciwnym razie karalność ulegnie przedawnieniu.
UWAGA!
Jeśli w wyżej wymienionych przypadkach dokonanie przestępstwa zależne jest od nastąpienia określonego ustawą skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.
W jakich przypadkach przedawnienie karalności przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez pokrzywdzonego 30 roku życia?
Jest to wyjątkowa regulacja, która podkreśla, że przedawnienie karalności nie może nastąpić wcześniej niż przed ukończeniem 30 rok życia pokrzywdzonego w przypadkach:
- występków przeciwko zdrowiu i życiu, popełnionych na szkodę małoletniego, zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności,
- przestępstw określonych w rozdziale XXV (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności), popełnionych na szkodę małoletniego albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego.
Kiedy można mówić o przedłużeniu przedawnienia karalności?
Jeśli w okresie, o którym mowa wyżej wszczęto postępowanie, karalność przestępstw określonych w art. 101 §1 kk ustaje z upływem 10 lat, a w innych wypadkach z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.
Czym jest przedawnienie wykonania kary? Jakie są terminy?
Kary nie można wykonać w sytuacji, gdy od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło:
- 30 lat w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat lub karę surowszą,
- 15 lat jeśli skazanie na karę pozbawienia wolności nie przekraczało 5 lat,
- 10 lat, gdy skazanie było na inną karę (np. Środki karne, środki kompensacyjne, przepadek).
Czym jest spoczywanie biegu przedawnienia?
Jest to zatrzymanie biegu przedawnienia karalności, w sytuacji gdy przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie albo dalsze prowadzenie postępowania karnego.
UWAGA!
Nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego.
Kiedy występuje wyłączenie przedawnienia?
W kodeksie karnym są również przestępstwa, które z uwagi na swój ciężar nie ulegają przedawnieniu i bez względu na upływ czasu od ich popełnienia karalność będzie obowiązywała. Wyłączenie przedawnienie ma zastosowanie do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych. Dodatkowo przedawnienie karalności nie ma zastosowania do umyślnych przestępstw w przypadku:
- zabójstwa,
- ciężkiego uszkodzenia ciała,
- ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.
Oliwia Łazicka, studentka Wydziału Prawa Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie
SEPARACJA FORMALNA I FAKTYCZNA
Obowiązek alimentacyjny w pigułce
Zrzeczenie się dziedziczenia a odrzucenie spadku