Kto może domagać się zasądzenia alimentów? Jak ustalana jest wysokość alimentów? Pełnoletnie dziecko a alimenty.
W Polsce wg statystyk, coraz więcej par decyduje się na rozstanie i formalne rozwiązanie małżeństwa. Po latach wspólnego życia powzięcie decyzji o rozstaniu wiąże się w licznymi kwestiami m.in. prawnymi, o które należy zadbać.
W poniższym wpisie udzielone zostaną odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące alimentów na dziecko. Niniejsze opracowanie ułatwi zapoznanie się z obowiązującymi regulacjami i podjęcie odpowiednich decyzji związanych z obowiązkiem alimentacyjnym.
Czym są alimenty?
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka – swoją podstawę prawną znajduje w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, w artykule 133:
§ 1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
§ 2. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.
§ 3. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
W świetle przytoczonych przepisów, obowiązek alimentacyjny to nic innego jak świadczenie pieniężne na rzecz dziecka celem zapewnienia mu warunków odpowiednich do jego wychowania oraz podstawowych potrzeb życia codziennego.
Komu przysługują alimenty?
Najczęściej można się spotkać z alimentami na dziecko, ale nie są to jedyne alimenty, które reguluje kodeks rodzinny i opiekuńczy.
art. 60 krio
§ 1. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
§ 2. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
§ 3. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.
Zatem w przypadku rozwodu z orzeczeniem winy wyłącznie jednej strony, druga strona może domagać się ustanowienia alimentów, jeśli po rozstaniu jej sytuacja materialna znacznie się pogorszyła i spowodowała niemożność utrzymania się oraz zapewnienia podstawowych potrzeb życiowych.
Sytuacja się przedstawia inaczej, gdy alimenty przysługują na dziecko. Po orzeczeniu rozwodu sąd rozstrzyga kwestię władzy rodzicielskiej oraz orzeka o obowiązku alimentacyjnym. Zazwyczaj rodzic, z którym nie zamieszkuje dziecko obowiązany jest do płacenia alimentów do rąk drugiego rodzica, których zakres obowiązku alimentacyjnego obejmuje usprawiedliwione potrzeby dziecka oraz możliwości zobowiązanego.
Alimenty po 18 roku życia dziecka? Co z alimentami gdy mamy pełnoletnie dziecko?
Po osiągnięciu pełnoletności przez dziecko obowiązek alimentacyjny nie wygasa, obowiązuje on do czasu usamodzielnienia się. Rodzice mają obowiązek dostarczać swojemu dziecku środki utrzymania i wychowania. Taki obowiązek istnieje nawet, jeśli dziecko ukończyło 18 lat, ale uczy się nadal i nie ma własnego źródła dochodu. Pomimo ustania władzy rodzicielskiej, obowiązek alimentacyjny rodzica wobec dziecka utrzymuje się do momentu, aż będzie się ono w stanie utrzymać samodzielnie.
Od czego zależy wysokość alimentów?
Nie ma odgórnie ustalonych kwot jakim odpowiadać powinny alimenty. Każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie a ich wysokość zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości finansowych rodzica. Celem ustalenia wysokości świadczenia alimentacyjnego jest zapewnienie stronom porównywalnego komfortu życia, biorąc pod uwagę stosunkowo równy wkład w wychowanie dziecka i realizowanie jego potrzeb. Świadczenie alimentacyjne ma na celu zapewnienie jedynie podstawowych i niezbędnych do życia środków, a nie luksusowych dóbr materialnych.
W jaki sposób można ustanowić alimenty?
Należy złożyć pozew o alimenty, następnie w sprawie orzeknie sąd. Wysokość alimentów ustalona zostanie na podstawie ustalonych niezbędnych środków wychowania oraz zebranych w sprawie dokumentów określających koszty utrzymania dziecka. Gdy rodzice dziecka są zgodni co do wysokości alimentów, możliwe jest zawarcie porozumienia w formie aktu notarialnego. Występując o zaległe alimenty dozwolone jest żądanie zapłaty za maksymalnie 3 lata wstecz.
Kiedy powstaje możliwość domagania się podwyższenia alimentów?
Należy podkreślić, że możliwa jest również zmiana wysokości świadczenia, gdy są już zasądzone alimenty. Gdy rodzic udowodni, że potrzeby dziecka się zmieniły możliwe jest wnioskowanie o podwyższenie alimentów. Działa to również w druga stronę, a mianowicie gdy zarobki obciążanego ulegną znaczącej zmianie sąd rozważy zmianę wysokości świadczenia, może je również obniżyć.
Co zrobić gdy ktoś uchyla się od obowiązku płacenia alimentów?
Jeśli osoba zobowiązana do wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego wyrokiem uchyla się od niego, należy zacząć od czynności prawnych. Możliwe jest złożenie odpowiedniego wniosku do komornika załączając wyrok zasądzający alimenty, który następnie przerodzi się w rozpoczęcie postępowania egzekucyjnego.
W przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów możliwe jest złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego stanowi czyn zabroniony zagrożony sankcjami m. in. podlega karze ograniczenia wolności czy karze pozbawienia wolności.
Na jakie koszta trzeba się przygotować w sprawach alimentacyjnych?
Złożenie pozwu o alimenty jest wolne od opłat, strona domagająca się ich – powód – nie musi uiszczać żadnej opłaty dopóki jego powództwo nie zostanie oddalone. Gdy sąd nie uzna żądania za zasadne, konieczne będzie opłacenie powództwa zgodnie z obowiązującymi opłatami. Koszty postępowania co do zasady ponosi strona pozwana, kwota uzależniona jest od wysokości domaganych alimentów.
Alimenty płacone na dziecko oraz zakres świadczeń alimentacyjnych ustalany jest indywidualnie w każdej sprawie, dlatego istotne jest posiadanie odpowiedniej wiedzy lub kontakt z doświadczonym radcą prawnym lub adwokatem. Jak już wiadomo dorosłe dziecko uprawnione jest do otrzymywania alimentów, ale uzależnione jest to też od możliwości majątkowych rodziców. Profesjonalna pomoc prawna będzie dużym ułatwieniem i pomoże zadbać o wszystkie istotne aspekty sprawy.
Oliwia Łazicka, studentka Wydziału Prawa Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie