W dalszym ciągu trwają prace nad nowelizacją prawa spadkowego, ale już wstępnie wiemy ze stron Rządowego Biura Legislacyjnego czego spodziewać się po zapowiadanych zmianach. Projekt ustawy z dnia 15 grudnia 2021 zakłada zmiany w kodeksie cywilnym oraz niektórych innych ustawach.
I. Na pierwszy plan wysuwa się zmiana w przesłankach dziedziczenia. Kwestia niegodnego dziedziczenia uregulowana jest w kodeksie cywilnym w art. 928, tj.:
§ 1. Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
Zmiany wprowadzą kolejną przesłankę, a mianowicie, niegodna będzie również osoba uchylająca się od obowiązku alimentacyjnego względem spadkodawcy oraz osoba, która nie sprawowała opieki nad spadkodawcą. Twórcy ustawy wskazują na względy słuszności oraz zapobieganie nabycia spadku przez osoby wypełniające wyżej wymienione kryteria.
II. Kolejna zmiana teoretycznie ma na celu usprawnienie toczących się postępowań i ograniczenie spraw wpływających do sądu. Mowa o art. 934 kodeksu cywilnego. Aktualnie jest tak, że jeśli po wnukach dziedziczyć mieliby dziadkowie, którzy jednak otwarcia spadku nie dożyli, w ich miejsce wejdą kolejno ich dzieci, ich wnuki, ich prawnuki i wreszcie praprawnuki oraz dalsi jeszcze zstępni. Rzecz jasna, dziedziczą oni po kolei, nie wszyscy razem. Ministerstwo proponuje, aby skończyć na wnukach dziadków. Zgodnie z tekstem projektu ustawy nowe brzmienie nabierze §2 oraz §3:
§ 2 „Jeżeli którekolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.
po § 2 dodaje się § 2 1 w brzmieniu: „Jeżeli dziecko któregokolwiek z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom. Dziedziczą one w częściach równych.
§ 3 „W braku dzieci tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku i ich dzieci, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.
Jak tłumaczą twórcy projektu „Nowelizacja przepisu art. 934 § 2 i 3 k.c. doprowadzi do usunięcia z kręgu osób uprawnionych do spadkobrania dalekich krewnych, z którymi więź często jest znikoma albo w ogóle nie powstała, przy pozostawieniu swobody testowania i wyrażenia woli przez spadkodawcę, gdy jest ona odmienna od założenia poczynionego przez ustawodawcę. Ograniczenia kręgu spadkobierców ustawowych nie sposób uznać jedynie za narzędzie służące do usprawnienia toczących się postępowań czy ograniczenia ilości spraw wpływających do sądu. Zawężenie kręgu spadkobierców w sposób przewidziany w nowelizowanym art. 934 k.c. jest celowe z przedstawionych wyżej względów. Efektem tego zawężenia będzie natomiast usprawnienie toczących się postępowań i ograniczenie ilości spraw wpływających do sądów’’.
My uważamy jednak, że nie tędy droga do usprawnienia postępowań spadkowych. O ich tempo należy bezwzględnie zadbać, aczkolwiek nie kosztem likwidacji dziedziczenia ustawowego albo, jak w obecnej propozycji, jego części.
III. Zmianie ulegnie również termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, określony w art. 1015 §1 kodeksu cywilnego, a dokładniej zostanie on wydłużony o czas trwania przeszkody uniemożliwiającej złożenie danego oświadczenia. I to wydaje się być dobrą zmianą, bowiem chodzi o konieczność uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego na przyjęcie bądź odrzucenie spadku w imieniu dziecka (art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) w terminie wyznaczonym treścią art. 1015 k.c. Powszechnie wiadomo, że nie jest to realne. Nawet jeśli w dobrej wierze rodzice złożą wniosek o zezwolenie już w pierwszym dniu po rozpoczęciu biegu sześciomiesięcznego terminu, zwykle nie mają szans by zdążyć, a właściwie to zwykle sąd nie zdąży.
Nowelizacja będzie miała zastosowanie do osób małoletnich, jak również do osób pozostających pod opieką. Przewidywane zmiany dodają następujące regulacje:
§1 1 Dla zachowania terminu, o którym mowa w § 1, wystarczające jest złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku,
§1 2 Jeżeli złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wymaga zezwolenia sądu, bieg terminu na złożenie oświadczenia ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie.”
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat powyższej kwestii i nie tylko, zapraszamy do kontaktu pod adresem e-mail: kancelaria@milegal.pl lub pod numerami telefonu +48 502-209-344, 664-437-590.
Źródła:
infor.pl
skarbiec.biz